Vì sao rúp Nga tiếp tục lao dốc

Kể cả trong bối cảnh thị trường thế giới biến động mạnh như năm nay, đà giảm giá của đồng rúp vẫn bị cho là quá mạnh.

Từ đầu tháng, đồng tiền này đã mất giá 20%, thậm chí có lúc tiến sát ngưỡng tâm lý quan trọng 100 rúp đổi một USD. Vài ngày gần đây, rúp có hồi phục phần nào, nhưng vẫn yếu hơn khoảng 2,5 lần so với thời điểm 2 năm trước đây.

Tỷ giá rúp được quyết định bởi 3 yếu tố: giá dầu, dòng vốn rút khỏi Nga và chính sách quản lý dự trữ của ngân hàng trung ương. Năm ngoái, giá dầu giảm rất mạnh. Nhưng 2 yếu tố còn lại thì tốt hơn dự báo.

Một năm trước, dự báo chính thức dòng vốn rút khỏi Nga năm 2015 lên tới 115 tỷ USD. Tuy nhiên, con số thực tế nhỏ hơn nhiều, chỉ là 57 tỷ USD. Nhưng với việc Nga đang phải chịu các lệnh trừng phạt của phương Tây quanh vấn đề Ukraine, vốn đầu tư nước ngoài vào đây đang dần cạn kiệt.

Rúp Nga hiện yếu hơn 2,5 lần so với 2 năm trước. Ảnh: Reuters

Năm 2015, Ngân hàng Trung ương Nga cũng đã cải thiện độ minh bạch với thị trường, trái ngược với năm 2014 (như bán 11 tỷ USD trái phiếu Rosneft hồi tháng 12/2014, khiến rúp mất giá mạnh). Cơ quan này cũng giữ nguyên cơ chế tỷ giá thả nổi và duy trì dự trữ tại 370 tỷ USD. Điều này cũng khác năm 2014, khi dự trữ mất một phần tư. Dù việc dùng dự trữ để đẩy giá rúp trong ngắn hạn chỉ có thể hoãn đà giảm giá, cam kết duy trì tỷ giá thả nổi với các chính sách minh bạch đã tạo ra niềm tin trong dài hạn.

Tuy nhiên, việc này không có nghĩa đồng rúp sẽ không giảm nữa trong năm 2016. Nếu giá dầu vẫn ở mức hiện tại, và dòng vốn rút khỏi Nga không đổi, đồng rúp chắc chắn vẫn mất thêm 10-15% nữa.

Nguyên nhân là trong khi Ngân hàng Trung ương Nga đã chứng minh họ có thể quản lý được ngoại hối và tỷ giá thực của đồng rúp, họ vẫn chưa thể can thiệp được vào lạm phát và tỷ giá danh nghĩa. 2 năm qua, lạm phát mục tiêu của Nga là 5-6%, nhưng tốc độ thật luôn ở ngưỡng 2 con số.

Dự báo lạm phát chính thức của năm 2016 là 6%, nhưng giới phân tích cho rằng con số này có thể là 15%. Rõ ràng, cơ quan này không thể chịu được sức ép hạ lãi suất từ các doanh nghiệp Nga, khiến lãi suất hiện tại thấp hơn 2% so với lạm phát.

Chính phủ Nga cũng đang hưởng lợi từ lạm phát cao. Thâm hụt ngân sách dự kiến là 3% GDP, nhưng là dựa trên giá dầu 50 USD một thùng. Vì thế, với giá 30 USD hiện tại, thâm hụt có thể lên 6-7%. Giảm thâm hụt thêm nữa là rất khó, do ngân sách hiện tại là đã bị thắt chặt.

Vì Chính phủ Nga không thể đi vay thêm (do các lệnh trừng phạt của phương Tây), họ sẽ phải điều chỉnh đáng kể chính sách tài khóa năm nay. Nhiều người Nga đùa rằng Chính phủ sẽ dùng dự trữ ngoại hối đi mua xổ số Powerball Mỹ. Nhưng động thái có khả năng nhất chính là: giảm chi, nâng thuế và dùng lạm phát để bù cho những thứ còn lại. Và dĩ nhiên, đối tượng phải gánh chịu lạm phát cao là người nghèo.

Bi kịch tài chính của Nga, cũng như sự bất ổn của đồng rúp, đã hé lộ thách thức lớn nhất của nước này. Dù việc đa dạng hóa nền kinh tế là mục tiêu chính từ năm 2000, xuất khẩu và ngân sách vẫn quá phụ thuộc vào dầu mỏ. Thách thức này không thể giải quyết bằng các chính sách của ngân hàng trung ương. Nó đòi hỏi cải tổ cấu trúc, bảo hộ quyền sở hữu bất động bản và hệ thống luật pháp. Thông điệp này chưa bao giờ là cũ cả.

Hà Thu (theo Financial Times)